چگونه مهریه را به اجرا بگذاریم: راهنمای جامع و کاربردی
فهرست مطالب
مهریه چیست و انواع آن؟
مهریه یکی از مهمترین حقوق مالی زن در عقد دائم است که بلافاصله پس از جاری شدن صیغه عقد، زن مالک آن میشود و هر زمان که بخواهد میتواند آن را مطالبه کند. این حق، پشتوانه مالی و حمایتی برای زن در طول زندگی مشترک و پس از آن محسوب میشود.
انواع مهریه
- مهریه عندالمطالبه: این رایجترین نوع مهریه است. به این معنا که زن هر زمان اراده کند، میتواند مهریه خود را مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت آن است، حتی اگر توانایی مالی پرداخت یکجای آن را نداشته باشد (در این صورت میتواند تقاضای اعسار و تقسیط کند).
- مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت آن منوط به اثبات توانایی مالی مرد است. به این معنی که زن باید ثابت کند مرد دارایی و اموالی دارد تا بتواند مهریه را بپردازد. این کار معمولاً دشوارتر است و اثبات آن به عهده زن است.
مراحل گام به گام برای به اجرا گذاشتن مهریه
مطالبه مهریه یک فرآیند حقوقی است که نیاز به آگاهی از مراحل قانونی دارد. در ادامه، این مراحل را به صورت گام به گام برای شما توضیح میدهیم:
گام اول: انتخاب مرجع صالح (دادگاه یا اجرای ثبت)
اولین و مهمترین قدم، انتخاب این است که از طریق دادگاه خانواده یا اداره ثبت اسناد و املاک اقدام کنید. این انتخاب بستگی به شرایط شما و نوع مهریه دارد.
- از طریق دادگاه خانواده: اگر مهریه عندالمطالبه باشد و یا تعداد سکهها کمتر از ۱۱۰ سکه باشد، میتوانید مستقیماً به دادگاه مراجعه کنید. همچنین در صورتی که مرد اموالی برای توقیف نداشته باشد و زن بخواهد مرد را بابت عدم پرداخت مهریه زندانی کند (تا سقف ۱۱۰ سکه)، باید از طریق دادگاه اقدام نماید.
- از طریق اجرای ثبت: اگر مهریه عندالمطالبه باشد و سند ازدواج رسمی باشد، میتوانید به اجرای ثبت مراجعه کنید. مزیت این روش سرعت بالاتر و عدم نیاز به دادرسی قضایی اولیه است. در این روش، درخواست اجراییه مهریه مستقیماً از دفترخانه صادر میشود و به اداره ثبت محل ارسال میگردد تا اقدام به توقیف اموال مرد شود. محدودیت ۱۱۰ سکه برای اجرای ثبت وجود ندارد و بابت هر میزان مهریه میتوانید اقدام کنید.
گام دوم: جمعآوری مدارک لازم
برای هر دو روش (دادگاه یا اجرای ثبت)، نیاز به مدارک مشخصی دارید. آماده کردن این مدارک قبل از مراجعه، سرعت کار شما را بالا میبرد.
- اصل و کپی سند ازدواج (بسیار مهم)
- اصل و کپی شناسنامه زن
- اصل و کپی کارت ملی زن
- در صورت لزوم، وکالتنامه وکیل دادگستری
- آدرس و اطلاعات شناسنامهای زوج
گام سوم: ثبت درخواست اجراییه
بسته به مرجعی که انتخاب کردهاید، نحوه ثبت درخواست متفاوت است:
- از طریق دادگاه: باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و ثبت کنید. پس از ثبت، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده میشود و جلسات رسیدگی تشکیل خواهد شد.
- از طریق اجرای ثبت: به دفترخانه رسمی ازدواجی که عقد در آن ثبت شده، مراجعه میکنید. درخواست صدور اجراییه برای مهریه را ارائه میدهید. دفترخانه پس از بررسی مدارک، اجراییه را صادر کرده و به اداره ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج ارسال میکند.
گام چهارم: پیگیری پرونده و توقیف اموال
پس از صدور اجراییه (چه از دادگاه و چه از ثبت)، مرحله بعدی شناسایی و توقیف اموال زوج است.
- معرفی اموال: در این مرحله، شما (یا وکیل شما) باید اموالی از مرد که قابلیت توقیف دارند را به مرجع قضایی یا اداره ثبت معرفی کنید. این اموال میتواند شامل حسابهای بانکی، حقوق، اتومبیل، ملک، سهام، اوراق بهادار و… باشد.
- استعلام از مراجع: در صورت عدم اطلاع از اموال، میتوانید از دادگاه یا اجرای ثبت بخواهید تا از مراجعی مانند بانک مرکزی، اداره ثبت اسناد، راهور، بورس و… استعلام کنند تا اموال منقول و غیرمنقول زوج شناسایی شود.
- توقیف: پس از شناسایی اموال، مرجع مربوطه دستور توقیف آنها را صادر میکند. این توقیف میتواند شامل توقیف فیزیکی یا توقیف عملیاتی (مثلاً ممنوعالخروجی یا مسدود کردن حساب) باشد.
گام پنجم: وصول مهریه یا اعسار
بعد از توقیف اموال، نوبت به پرداخت مهریه میرسد.
- پرداخت مهریه: اگر اموال توقیف شده به اندازه مهریه باشد، پس از انجام مراحل قانونی (مثلاً فروش اموال در مزایده)، مهریه به زن پرداخت میشود.
- دادخواست اعسار: در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، میتواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند. در صورت پذیرش اعسار، دادگاه مهریه را به صورت اقساطی (مثلاً یک پیش قسط و اقساط ماهانه) تعیین میکند.
- جلب و حبس (تا ۱۱۰ سکه): در صورتی که مهریه عندالمطالبه و تا سقف ۱۱۰ سکه باشد و مرد با وجود تمکن مالی، مهریه را پرداخت نکند و یا حکم اعسار او رد شود، زن میتواند از دادگاه تقاضای جلب و حبس او را کند.
نکات حقوقی مهم و کلیدی (راهنمای جامع)
اجرای مهریه یک فرآیند پیچیده است و توجه به نکات زیر میتواند به شما کمک کند:
حضور وکیل متخصص
با توجه به پیچیدگیهای حقوقی، حضور وکیل خانواده باتجربه میتواند مسیر را هموارتر و موفقیت را تضمین کند. یک وکیل میتواند شما را در شناسایی اموال، پیگیری پرونده و دفاع در برابر اعسار راهنمایی کند.
سرعت عمل
به محض تصمیم به اجرای مهریه، هرچه سریعتر اقدام کنید. این کار شانس شما را برای توقیف اموال قبل از انتقال یا پنهانسازی آنها افزایش میدهد.
شناسایی اموال
هرگونه اطلاعاتی در مورد اموال همسرتان (بانکها، شماره پلاک خودرو، آدرس ملک و…) را جمعآوری کنید. این اطلاعات برای مراحل استعلام و توقیف بسیار حیاتی است.
انتقال اموال
اگر مرد اموال خود را پس از مطالبه مهریه (یا حتی قبل از آن به قصد فرار از دین) به نام شخص دیگری بزند، این معامله باطل و جرم محسوب میشود و قابل پیگیری است.
تفاوتهای اجراییه از طریق دادگاه و اجرای ثبت
برای انتخاب بهترین مسیر، آگاهی از تفاوتهای اصلی بین دو مرجع قضایی و ثبتی ضروری است:
| ویژگی | اجرای مهریه از طریق دادگاه خانواده |
|---|---|
| مرجع رسیدگی | دادگاه خانواده |
| نوع سند | سند ازدواج رسمی یا عادی (با اثبات صحت در دادگاه) |
| محدودیت تعداد سکه | برای حکم جلب تا ۱۱۰ سکه. برای مطالبه کلیه مهریه، محدودیتی ندارد. |
| مدت زمان رسیدگی | معمولاً طولانیتر (چند ماه تا بیش از یک سال) به دلیل مراحل دادرسی |
| قابلیت جلب/حبس | بله، تا ۱۱۰ سکه مهریه در صورت عدم اثبات اعسار یا عدم پرداخت اقساط |
| نحوه توقیف اموال | پس از صدور حکم قطعی و اجراییه از طریق واحد اجرای احکام دادگستری |
| هزینه دادرسی | بر اساس تعرفه قوه قضائیه و متناسب با ارزش خواسته |
| ویژگی | اجرای مهریه از طریق اجرای ثبت |
|---|---|
| مرجع رسیدگی | اداره ثبت اسناد و املاک |
| نوع سند | فقط سند ازدواج رسمی (لازمالاجرا) |
| محدودیت تعداد سکه | محدودیتی ندارد (قابلیت مطالبه هر میزان مهریه) |
| مدت زمان رسیدگی | معمولاً کوتاهتر (چند هفته تا چند ماه) به دلیل عدم نیاز به دادرسی |
| قابلیت جلب/حبس | خیر، اجرای ثبت صرفاً مالی است و حکم جلب صادر نمیکند. (باید از دادگاه اقدام شود) |
| نحوه توقیف اموال | مستقیماً از طریق واحد اجرای ثبت پس از صدور اجراییه |
| هزینه دادرسی | هزینه نیمعشر اجرایی در زمان وصول مهریه دریافت میشود. |
سؤالات متداول درباره مهریه (FAQ)
آیا میتوان همزمان از طریق دادگاه و اجرای ثبت اقدام کرد؟
خیر، نمیتوانید به صورت همزمان از هر دو مرجع اقدام کنید. پس از انتخاب یکی از روشها، باید فرآیند را از همان طریق پیگیری کنید. البته اگر از طریق ثبت نتوانستید به نتیجه برسید (مثلاً مرد اموالی نداشت)، میتوانید پرونده را از ثبت خارج کرده و از طریق دادگاه اقدام کنید.
مدت زمان اجرای مهریه چقدر است؟
مدت زمان اجرای مهریه بسیار متغیر است و به عوامل زیادی مانند توان مالی مرد، وجود اموال قابل توقیف، همکاری زوج، میزان مهریه و مسیر انتخابی (دادگاه یا ثبت) بستگی دارد. این فرآیند میتواند از چند هفته تا چند سال به طول بیانجامد.
در صورت عدم شناسایی اموال چه باید کرد؟
اگر مرد اموال قابل توقیفی نداشته باشد، زن میتواند در دادگاه درخواست اعسار مرد از پرداخت مهریه را بدهد. اگر اعسار مرد اثبات شود، دادگاه مهریه را تقسیط میکند. اگر مرد تا سقف ۱۱۰ سکه مهریه بدهکار باشد و اعسار او رد شود و یا اقساط را نپردازد، میتواند تقاضای جلب و حبس او را از دادگاه بخواهد.
آیا غیبت زوج در جلسات دادگاه تأثیری دارد؟
غیبت زوج در جلسات دادگاه (در صورت ابلاغ قانونی) مانع از رسیدگی نمیشود و دادگاه میتواند به صورت غیابی حکم صادر کند. البته رأی غیابی قابل واخواهی و اعتراض است.
یک مطالعه موردی عملی
مثال: فرض کنید خانم سارا برای مطالبه ۱۰۰ سکه بهار آزادی مهریه خود اقدام کرده است. همسرش، آقای احمد، خانهای به نام خود دارد و یک حساب بانکی فعال.
- گام ۱: سارا تصمیم میگیرد از طریق اداره ثبت اقدام کند، چون سند ازدواجش رسمی است و میخواهد سریعتر به نتیجه برسد.
- گام ۲: او با در دست داشتن سند ازدواج، شناسنامه و کارت ملی به دفترخانه ثبت ازدواج مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه میدهد.
- گام ۳: اجراییه به اداره ثبت اسناد محل اقامت احمد ارسال میشود. سارا آدرس ملک و اطلاعات حساب بانکی احمد را به اجرای ثبت معرفی میکند.
- گام ۴: اداره ثبت با استعلام از بانک مرکزی، حساب احمد را مسدود میکند و طی نامهای به اداره ثبت اسناد و املاک، درخواست توقیف ملک احمد را صادر میکند.
- گام ۵: پس از توقیف ملک، احمد یا مجبور به پرداخت مهریه میشود یا تقاضای اعسار میکند. اگر احمد اعسار خود را ثابت نکند و مهریه را نپردازد، ملک او از طریق مزایده به فروش رفته و مهریه سارا از محل فروش ملک پرداخت میشود.
این مثال نشان میدهد که چگونه با انتخاب مسیر صحیح و پیگیری، میتوان به نتیجه رسید. البته هر پرونده شرایط خاص خود را دارد.
سخن پایانی و توصیه مهم
مطالبه مهریه، هرچند یک حق قانونی برای زن است، اما میتواند فرآیندی طولانی و پیچیده باشد. آگاهی کامل از حقوق خود و مراحل قانونی، کلید موفقیت در این مسیر است. پیشنهاد میکنیم در ابتدای این فرآیند، حتماً با یک وکیل متخصص و باتجربه در امور خانواده مشورت کنید تا از سردرگمیها جلوگیری کرده و بهترین راهکار را برای پرونده خود در پیش بگیرید.
برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه مهریه و سایر دعاوی خانوادگی، میتوانید با ما در تماس باشید:
📞 تلفنها: 09199353470 | 09359121900
📍 آدرس: اتوبان باقری، فرجام غربی، بعد از عبادی، ساختمان کهکشان، پلاک 401، واحد 8، طبقه دوم
(جلسه حضوری فقط با هماهنگی قبلی)
“آگاهی، اولین گام برای احقاق حقوق شماست.”
/* Basic responsiveness for tables on smaller screens */
@media screen and (max-width: 768px) {
table, thead, tbody, th, td, tr {
display: block;
}
thead tr {
position: absolute;
top: -9999px;
left: -9999px;
}
tr {
border: 1px solid #ccc;
margin-bottom: 10px;
}
td {
border: none;
border-bottom: 1px solid #eee;
position: relative;
padding-left: 50%;
text-align: right; /* Adjust for RTL text */
}
td:before {
position: absolute;
top: 6px;
right: 6px;
width: 45%;
padding-right: 10px;
white-space: nowrap;
font-weight: bold;
text-align: left; /* Adjust for RTL text */
}
/* Labels for cells based on column headers for tables – dynamic labels not easily done with inline CSS, so this part is more conceptual for better responsiveness. For a true block editor, a simple static table is safer. I’ve focused on `display: block` for cells. */
/* For this specific inline style requirement, dynamic `td:before` is hard. The current table setup is still reasonably readable. */
}
/* General responsive adjustments */
@media screen and (max-width: 600px) {
div[style*=”max-width: 1200px”] {
padding: 10px;
}
h1 {
font-size: 1.8em !important;
padding: 15px 0 !important;
}
h2 {
font-size: 1.6em !important;
margin-top: 30px !important;
margin-bottom: 15px !important;
}
h3 {
font-size: 1.3em !important;
margin-top: 20px !important;
margin-bottom: 10px !important;
}
div[style*=”display: flex”] {
flex-direction: column;
gap: 15px;
}
div[style*=”flex: 1 1 280px”] {
flex: 1 1 100% !important;
padding: 20px !important;
}
div[style*=”padding: 25px”] {
padding: 15px !important;
}
}
